O-R-G / DAVID REINFURT:
WHEN IT CHANGED ...
Een tentoonstelling met 9 verschillende screensavers, geïnstalleerd op de computers van het coördinatieteam, vrijwilligers en stagiaires van Kunsthal Gent. Te zien op onregelmatige tijdstippen en op wisselende locaties.
Uitgaande van de meest gangbare criteria voor het gebruik van software is het niet verwonderlijk dat de screensaver een ondergeschikte vorm is. De screensaver doet niets, zegt niets en brengt je nergens naartoe. In plaats daarvan biedt het een rustig omgevingsportret van een systeem - een eenvoudig beeld, een complex algoritme, en een steeds wisselend beeld van hun interactie. Toch is er misschien wel iets bijzonders aan dat niets doen. De computer, Alan Turing’s universele machine die onvermoeibaar in staat is om het gedrag van elk ander gereedschap na te bootsen, wordt eindelijk tot rust gebracht. Na ongeveer drie minuten begint de screensaver te werken en de software produceert een geruisloos veranderend beeld van een systeem dat in en uit fase beweegt en automatisch een vluchtig beeld van interferentie en coördinatie genereert.
O-R-G is een klein softwarebedrijf. O-R-G ontwerpt, programmeert, publiceert en verkoopt apps, websites, screensavers en andere kleine stukjes code. O-R-G heeft een aantal screensavers gemaakt. De meest recente is Tetracono ontworpen door Bruno Munari, gevolgd door Spiral Induction ontworpen door Tauba Auerbach. Elk van de voorgaande heeft een lange naam: Three Times (in Blue and Yellow) van Karel Martens, Three Minutes of Doing Nothing, After His Beautiful Machine uit 1855, Breaking Like Surf on a Shore Until, The Result of Collapsing Two Simultaneous Views, Al Gore Woke Up One Morning Woke Woke Up Wondering, Perhaps There is Something left to Save.
TETRACONO
In 1965 ontwierp Bruno Munari een kleine zwarte doos. De sobere 15-cm stalen kubus huisvestte vier aluminium kegels, die elk halfrood en halfgroen geschilderd waren en op vier verschillende snelheden op een 18-minuten durende cyclus werden ingesteld, om een zeer langzaam draaiende composietkleur te produceren die van rood naar groen ging.
Munari noemde het de Tetracono en het had als functie om vormen te laten zien die zich in een proces van wording bevonden.
De kunst uit het verleden heeft ons geleerd om de natuur als statisch te zien: een zonsondergang, een gezicht, een appel - allemaal statisch. Mensen gaan de natuur in op zoek naar beelden zoals deze statische zaken, terwijl een appel in feite een moment is /in het proces is van appel/zaad naar boom, bloesem, fruit.
Tetracono is gemaakt als een multiple, ontworpen voor industriële productie en uitgegeven door Danese Milano. Maar, er werden er maar 10 gemaakt. (Een extra oplage van 100 werd geproduceerd zonder motoren.) Er werden er maar weinig verkocht en in commerciële zin was het product een flop. Misschien was het gewoon zijn tijd ver vooruit.
50 jaar later zijn we van de industriële productie van objecten overgegaan op de post-industriële productie van informatie. Tetracono was misschien al een postindustrieel product - vervaardigd in staal en aluminium, met de bedoeling om een voortdurend veranderend beeld te produceren.
Van een kleine zwarte doos tot computersoftware, is Tetracono nu weer beschikbaar.
SPIRAL INDUCTION
De computer is op zich al een hypnotisch apparaat. Staren naar een vaste brandpuntsafstand, scrollen en vegen leiden tot wat hypnotherapeut Daniel Ryan "subtiele staten van leren" noemt. En wat we op het scherm herhaaldelijk leren is een corrupte verzameling waarden, inclusief humeurig consumentisme, absurde ideeën over hiërarchie, ras, geslacht, schoonheid en spiritualiteit. We consumeren deze dieper dan we ons realiseren.
Hypnotiseurs hebben gebruik gemaakt van slingers, herhalende geluiden, verdwijnpunten, specifieke vocale cadansen en een verscheidenheid aan andere middelen om een staat van bewustzijn en hersenactiviteit te produceren die gekenmerkt wordt door een kalme focus en extra gevoeligheid voor suggesties. Deze hulpmiddelen vergemakkelijken wat men "inductie" noemt.
Kunnen we het scherm gebruiken om op een vriendelijkere manier te hypnotiseren? Om specifieke oogbewegingen tot stand te brengen, om op een bepaald ritme te pulseren en gebaren op te roepen die kalmerend werken, genezen, of helderheid van geest produceren? EMDR therapie, links-rechts oogbewegingen in combinatie met herstel-bevorderende communicatie, wordt met succes toegepast om posttraumatische stressstoornissen te behandelen. Deze screensaver probeert een soortgelijke weldadige inductie te bewerkstelligen door de spiraal te verlengen en te laten ademen.
Ontworpen door Tauba Auerbach, in opdracht van Kadist Art Foundation, en gepresenteerd in samenhang met een tentoonstelling in San Francisco.
THREE TIMES (IN BLUE AND YELLOW)
De Nederlandse grafisch ontwerper Karel Martens maakt al jaren klokken. Sinds 1968 ongeveer bevestigt Karel nieuwe wijzerplaten aan bestaande uurwerkmechanismen om grafische composities te maken, die van nature voortdurend veranderen. Deze screensaver werkt op dezelfde manier.
Gebaseerd op een wandklok die Karel Martens ontwierp voor zijn tentoonstelling bij P! (New York) gebruikt de screensaver-software drie gele en blauwe draaiende schijven om de uren, minuten en seconden van de huidige tijd weer te geven. Hij doet heel weinig, behalve tevreden ronddraaien. Maar gaandeweg levert het verstrijken van de tijd een verzameling van grafische arrangementen op, als vele discrete momenten.
Onlangs werd gesuggereerd dat Karel's aanhoudende belangstelling voor klokken een symptoom was van jarenlang zelfstandig werken en dat een klok misschien wel symbool zou kunnen staan voor "de lange draagtijd van de onafhankelijke ideeën".
"Karel Martens: Recent Work", sloot op 6 november 2016 om 18.00 uur de deuren. Bij het sluiten van de tentoonstelling werd de screensaver gelanceerd. Hij blijft voor onbepaalde tijd ronddraaien.
THREE MINUTES OF DOING NOTHING
Drie minuten niets doen, dan wordt alles zwart. In 1983 schreef John Socha de eerste screensaversoftware om de beeldkwaliteit van computerschermen te behouden. Gepubliceerd in Softtalk magazine in 1983 en SCRNSAVE genoemd, zette het eenvoudige programma het scherm van de gebruiker op zwart na drie minuten van inactiviteit (de tijd kon alleen worden aangepast door het programma opnieuw samen te stellen).
Personal computers werden betaalbaar en populair, maar de groene fosfor kathodestraalbuizen met een hoog contrast waren gevoelig voor inbranding, waarbij de lichtintensiteit in een deel van het scherm een permanente markering achterliet. SCRNSAVE is ontworpen om deze spookbeelden te elimineren en het computerscherm te beschermen, wat de term 'SCRNSAVE' heeft doen ontstaan en daarbij een nieuw softwaregenre heeft geïntroduceerd.
AFTER HIS BEAUTIFUL MACHINE OF 1855
Twee signalen van verschillende frequentie en fase resulteren in een oneindige oneindigheid, steeds opnieuw tekenend en hertekenend. De bekende vormen worden Lissajous curves genoemd, naar de wiskundige Jules Antoine Lissajous en zijn "mooie machine" uit 1855.
De machine was ontworpen om een beeld te schetsen van twee over elkaar heen geplaatste systemen die in en uit fase raken. Ze was opgebouwd uit een paar stemvorken die haaks op elkaar stonden, elk met een spiegel eraan bevestigd. Een lichtbron wordt scherpgesteld door een lens, waarbij de eerste lichtbron op de tweede wordt gericht en op een groot scherm wordt geprojecteerd. Wanneer de stemvorken worden aangeslagen, bewegen eenvoudige trillingen de spiegels in een regelmatig oscillerend patroon. Het geprojecteerde beeld vormt de vreemde en mooie rondingen van een Lissajous figuur.
BREAKING LIKE SURF ON A SHORE UNTIL
Terwijl hij samenwoonde met William Burroughs in het Beat hotel in Gît-le-Coeur, Parijs, en met de hulp van Cambridge wiskundige Ian Somerville, ontwierp de dichter Brion Gysin een eenvoudige papieren cilinder met regelmatige openingen rond een kale gloeilamp, geplaatst op een platenspeler die draait met 78 toeren per minuut.
Het resulterende flikkerlicht herhaalt zich met een constante frequentie tussen 8 en 13 Hz, overeenkomend met de alfa-golven van de hersenen wanneer ze in diepe ontspanning zijn, zoals bij het in slaap vallen. Wanneer een kijker zijn ogen sluit, dicht bij de machine gaat zitten en de platenspeler wordt gestart, veroorzaakt het flikkerende licht kleurengolven en repeterende geometrische patronen die zich steeds opnieuw voor het oog vormen. Ian Somerville beschreef de ervaring in een brief aan Gysin:
De beelden beginnen met een caleidoscoop van kleuren op een vlak voor de ogen en worden geleidelijk aan complexer en mooier, brekend als de branding op de kust, totdat hele kleurpatronen verschijnen. Na een tijdje verschenen de beelden voortdurend achter mijn oogleden en bevond ik me middenin het hele tafereel, met grenzeloze patronen die om me heen werden gegenereerd. Anders dan bij een farmacologische trip eindigt de ervaring wanneer de gebruiker zijn oogleden opent.
Gysin noemde zijn zichtmachine voor gesloten ogen de Dreamachine.
THE RESULT OF COLLAPSING TWO SIMULTANEOUS VIEWS
In de liner notes voor Ambient 1: Music for Airports (1978) zet Brian Eno zijn strategie voor een ambient muziek uiteen. Hij beschrijft hoe hij thuis met een gebroken been in bed ligt wanneer een bezoeker een nieuwe plaat voor hem opzet. Bij haar vertrek stond het volume van de stereo veel te laag, waardoor de muziek samensmolt met alle andere geluiden in de kamer. Gekluisterd aan zijn bed en niet bij machte om het volume aan te passen, begon Eno te genieten van het effect van zo'n zachte muziek en realiseerde zich dat muziek ook gemaakt kan worden als een serieuze achtergrond - een weloverwogen sfeer met de bedoeling om grotendeels genegeerd te worden.
Tien jaar later, in een interview met PC Magazine, pakte Brian Eno de draad van een ambient compositie op. Tot ongenoegen van zijn interviewer stelde hij dat de enige bruikbare kwaliteit van computers hun potentieel als semi-automatische compositiesystemen is. Hij confronteerde de interviewer met de opmerking "het enige interessante aan computers is screensaversoftware". Software die gebruikt werd om grote stukken data te verplaatsen (zoals videobewerking, paginalay-out of zelfs tekstverwerking) had het helemaal verkeerd - de transformerende kracht van software was het vermogen om real-time modellen te creëren die automatisch eindeloze variaties genereren.
AL GORE WOKE UP ONE MORNING WONDERING
Een recent opiniestuk in The New York Times ("Scorched Earth" van Robert L. Park) prees de politieke dood van wat schertsend "Al Gore's Screensaver" werd genoemd.
Sinds zijn vice-presidentschap heeft Gore actief gepleit voor The Trius Project - een satelliet die rond de aarde zou worden gebracht op een geosynchroon pad (op positie Lagrange 1) om live beelden terug te sturen van zowel de hele aarde als de volle zon. Dit project was bedoeld om een reeks real-time displays te voeden, geïnstalleerd als screensavers op computers in Amerikaanse openbare scholen.
Al Gore werd op een ochtend wakker en vroeg zich af of het mogelijk zou zijn om een live continu-beeld van de volledige aarde terug te stralen vanuit de ruimte. En, of dat beeld mensen zou inspireren tot de dringende noodzaak om voor onze planeet te zorgen - zoals het portret dat in 1972 door de Apollo 17 van de Aarde werd gemaakt de Ecologiebeweging had voortgebracht? Volgens NASA is deze foto (beter bekend als The Blue Marble) de meest verspreide foto die er bestaat. Het beeld biedt een portret van de aarde als een klein, op zichzelf staand systeem, dat alleen in het oneindige niets van de ruimte zweeft.
PERHAPS THERE IS SOMETHING LEFT TO SAVE
Uitgaande van de meest gangbare criteria voor het gebruik van software is het niet verwonderlijk dat de screensaver een ondergeschikte vorm is. De screensaver doet niets, zegt niets en brengt je nergens naartoe. In plaats daarvan biedt het een rustig omgevingsportret van een systeem - een eenvoudig beeld, een complex algoritme, en een steeds wisselend beeld van hun interactie. Toch is er misschien wel iets bijzonders aan dat niets doen. De computer, Alan Turing’s universele machine die onvermoeibaar in staat is om het gedrag van elk ander gereedschap na te bootsen, wordt eindelijk tot rust gebracht. Na ongeveer drie minuten begint de screensaver te werken en de software produceert een geruisloos veranderend beeld van een systeem dat in en uit fase beweegt en automatisch een vluchtig beeld van interferentie en coördinatie genereert op uw computerscherm. Misschien valt er toch nog iets te redden.
O-R-G is een klein softwarebedrijf.* Screensavers te koop bij www.o-r-g.com
O-R-G / DAVID REINFURT:
WHEN IT CHANGED ...
